19de eeuw
Met het afschaffen van het gildesysteem verdwenen tijdens de Bataafse Republiek en de Napoleonistische periode (1795-1813) ook de ‘gildenbussen’. In het nieuwe koninkrijk Nederland (vanaf 1813) ontstonden zorgverzekeringen in diverse vormen: commerciële fondsen, de fondsen van artsen, bedrijfsfondsen, vakbondfondsen, enz. De welstandsgrens die deze meeste van deze fondsen hanteerden, bracht een onderscheid aan tussen de lagere inkomens, die lid van het fonds mochten worden, en degenen die geacht werden de kosten van dokter en apotheker zelf te betalen.
