Witness Seminar 'Getuigen van vier decennia stelselwijzigingen in de zorg'
Het Witness Seminar 'Getuigen van vier decennia stelselwijzigingen in de zorg' behelst een bijzonder onderzoeksproject met onder meer als onderwerpen het voorstel voor een beperkte volksverzekering en voor de AWBZ van Veldkamp, voorstellen uit de Structuurnota Hendriks, de Wet Voorzieningen Gezondheidszorg, het plan Dekker, het plan Simons en de Zorgverzekeringswet 2006. Dit project wordt door het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars (KHZ) uitgevoerd in opdracht van de afdeling Metamedica van het Vrije Universiteit medisch centrum (VUmc). De bijeenkomst resulteerde in het rapport D. Rigter, K.P. Companje en E.S. Houwaart (red.), 'De gezondheidszorg laat zich in zo'n korte termijn niet omvormen.'. Verslag van het Witness Seminar 'Getuigen van vier decennia stelselwijzigingen in de zorg'.
De methode van een Witness Seminar is al enige tijd in gebruik in het Verenigd Koninkrijk en is in 2001 door de afdeling Metamedica in Nederland geïntroduceerd. Het wordt gebruikt om episodes uit bestuur en beleid vanuit het deelnemersperspectief te belichten. Een Witness Seminar is een bijzondere vorm van oral history, en wordt gezien als een aanvulling op de geschiedschrijving op basis van meer traditionele bronnen. Mocht u iets meer willen weten over de Britse Witness Seminars, dan kunt u terecht op de website van het Centre for Contemporary British History.
De thema’s en vragen die aan de orde komen, zullen worden voorbereid met behulp van deskundigen uit verschillende betrokken domeinen (politiek, beleid, wetenschap, zorgverzekeraars en zorgaanbieders) onder leiding van prof.dr. Eddy Houwaart en dr. Karel-Peter Companje (0031 6 21822745). De uitvoerend onderzoeker van het bovengenoemde onderzoeksproject, drs. Danièle Rigter (d.rigter@kenniscentrumhistoriezorgverzekeraars.nl), is aanspreekpunt en coördinator.
Bronnen die voor het project 'Getuigen van vier decennia stelselwijzigingen in de zorg' van belang zijn:
- Volksgezondheidsnota 1966, (pdf), register (pdf), HTK 1965-1966, kamerstuknummer 8562
- Behandeling AWBZ in de Eerste Kamer, 12 december 1967 (A. Querido)
- Structuurnota Gezondheidszorg, (pdf), HTK 1973-1974, kamerstuknummer 13012
- Advies van de SER uit 1970 over de programmering van de sociale verzekering op middellange termijn
- Advies van de SER uit 1972 over de programmering van de sociale verzekering op middellange termijn
- Special Medisch Contact over Structuurnota, Medisch Contact, 29(1974)33
- Reactie artsenorganisaties op Structuurnota, Medisch Contact, 29(1974)41
- Regelen ter bevordering van een doelmatig stelsel van voorzieningen voor gezondheidszorg (Wet voorzieningen gezondheidszorg, WVG) (pdf), HTK 1980-1981, kamerstuknummer 14181, ondernummer 128
Intrekking WVG - Rapport van de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid, 1982, 22, Herwaardering van welzijnsbeleid, (pdf)
Reactie Lubbers (pdf) - 'Volksgezondheidsbeleid bij beperkte middelen', (pdf), HTK 1983-1984, 18108
- Nota 2000, Over de ontwikkeling van gezondheidsbeleid; feiten, beschouwingen en beleidsvoornemens, (pdf), HTK 1985-1986, kamerstuknummer 19500, ondernummer 2
- Marathoninterview met staatssecretaris J. van der Reijden
- SER advies beheersstructuur gezondheidszorg, 1987 07
- Aanbiedingsbrief staatssecretaris Dees van het rapport van de Commissie Dekker, Bereidheid tot Verandering. Rapport van de Commissie Structuur en Financiering Gezondheidszorg, (pdf)
- Nota Verandering verzekerd 1987 (tweede kabinetsreactie op Dekker), (pdf), begeleidende brief minister Brinkman, (pdf), HTK 1987-1988, 19945
- Tweede kamerlid A. Lansink over Brugnota en Dekker, HTK, 1986-1987, UCV 83 14, 22 juni 1987, (pdf)
- Instrumenten en doelbereiking kostenbeheersing gezondheidszorg: een inventarisatie, (pdf), HTK 1986-1987, kamerstuknummer 19794, ondernummer 2
- Marathoninterview met PvdA kamerlid I. Muller-van Ast
- SER advies herziening stelsel ziektekostenverzekeringen, 1990 20
- Plan Simons, Nadere wijziging van de AWBZ en de Ziekenfondswet etc., HTK 1989-1990, kamerstuknummer 21592, ondernummers 1-6
- Rapport parlementaire subcommissie Willems, deel 1 (pdf) en 2 (pdf), HTK 1994-1995, kamerstuknummer 23666, ondernummers 2 en 3
- Structuur en werkwijze van het Waarborgfonds voor de zorgsector (1999), (pdf)
- Nota Vraag aan bod. Hoofdlijnen van vernieuwing van het zorgstelsel, HTK 2000-2001, kamerstuknummer 27855, ondernummer 2
- VWS, Europeesrechtelijke aspecten van een stelsel van ziektekostenverzekeringen, (2001), (pdf)
- NRV, Gezondheidszorg en Europa: een kwestie van kiezen (2002), (pdf)
- Webpagina documenten stelseldiscussie
- Zorgverzekeringswet 2006
- Regionale zorgnetwerken (2008), (pdf)
Vier decennia stelselwijzigingen
Aan de hand van een tijdsindeling in vier luiken wordt tijdens het Witness Seminar 'Getuigen van vier decennia stelselwijzigingen in de zorg' met betrokenen gesproken over ervaringen met en herinneringen aan de ontwikkelingen die zich in het zorgverzekeringsbestel voordeden. Het voorstel voor een beperkte volksverzekering en de AWBZ van Veldkamp, ideeën uit de Structuurnota Hendriks, de Wet Voorzieningen Gezondheidszorg, het plan Dekker, het plan Simons en de Zorgverzekeringswet 2006 zullen daarbij onder andere aan de orde komen.
Luik 1. De periode tot 1974. Het beheersinstrumentarium ontbreekt.
In deze periode werden door alle betrokkenen zorgen geuit over het ontbreken van beheersinstrumenten. De financiering van het zorgstelsel was chaotisch, over het rendement en de kwaliteit van de zorgaanbieders werden vragen gesteld en de overheid was zoekende naar haar rol als sturende partij bij zorg en verzekering. Er was sprake van een collectief geuit en gevoeld wantrouwen.
Luik 2. De periode 1974-1986. Grenzen aan de maakbaarheid.
De Structuurnota van Hendriks was een poging om door middel van echelonnering, regionalisering en democratisering orde op zaken te stellen. Bij ziekenfondsen en ziektekostenverzekeraars leidde dit tot onrust. Zij startten een tegenoffensief. In de politiek werd de consensus over de aanpak, mede door rapporten zoals van de commissie Becht, juist versterkt. Op het departement van Volksgezondheid en Milieu werd gewerkt aan de uitvoering van de Structuurnota en aan de positie van de afdeling Volksgezondheid op het ministerie.
Met het mislukken van de Wet Voorzieningen Gezondheidszorg bleken er grenzen aan de maakbaarheid. Vanaf het begin van de jaren tachtig dwongen de economische omstandigheden tot het zoeken naar nieuwe wegen. De mogelijkheid van enige vorm van marktwerking werd onderzocht. De commissie Dekker werkte dit in al haar consequenties nader uit. Het plan riep allerwegen felle reacties op.
Luik 3. De periode 1987-1994. Discussie verzekerd.
De noodzakelijk geachte bezuinigingen zorgden er voor dat de discussie over het stelsel, ook nadat het kabinet Lubbers de conclusies van het rapport van de commissie Dekker nuanceerde, niet verstomde. De ziekenfondsen lieten met de Brugnota zien de tijdgeest te verstaan. Het plan Simons werd getypeerd als Dekker 'light' en haalde het om verschillende redenen niet. Aan het draagvlak voor een echte stelselwijziging moest nog hard worden gewerkt.
Luik 4. De periode 1995-2006. Het stelsel herzien?
Het opheffen van de regionalisering van de ziekenfondsmarkt door Simons en de stroom van fusies tussen ziekenfondsen en tussen ziekenfondsen en ziektekostenverzekeraars maakten duidelijk dat het stelsel van onderop aan het veranderen was. De overheid beperkte zich na het vastlopen van het plan Simons tot een politiek van het haalbare en bereikte daarmee resultaten. De maatschappelijk discussie over de Zorgverzekeringswet was er niet minder om en ook de Europese regelgeving waren hordes die genomen moesten worden. Op 1 januari 2006 kon niettemin de Zorgverzekeringswet van start gaan. Vergeleken met de periode voor 1974 was er orde in de financiering van zorg geschapen. Voor het beheersen van de kosten en het waarborgen van kwaliteit vestigde de overheid haar hoop op zorgverzekeraars en verzekerden.